Stacja detekcji promieniowania kosmicznego w naszej szkole

Stacja detekcji składa się z czterech detektorów i jednostki centralnej. Detektory zostaną umieszczone pod nowo wyremontowanym dachem szkoły, w sali konferencyjnej, a jednostka centralna - w pracowni fizyki. Wyniki pomiarów z naszej szkoły będą przekazywane na WFiIS UŁ, a stamtąd dalej do kolejnych jednostek naukowych zbierających informacje o promieniowaniu kosmicznym.

Detektory zostały wykonane na WFiIS UŁ i są autorskim dziełem pracowników tego wydziału. Warto dodać, że grupa uczniów z klasy 3 SLO czynnie pracowała w laboratorium WFiIS UŁ przy wykonaniu detektorów dla naszej szkoły. Projektem na kieruje prof. dr hab. Tadeusz Wibig.

Stacja detekcji promieniowania kosmicznego w naszej szkole stanowi składnik globalnego projektu o nazwie CREDO (Cosmic-Ray Extremely Distributed Obserwatory - czyli ekstremalnie rozproszone obserwatorium promieniowania kosmicznego, tworzone przez podmioty naukowe, edukacyjne i indywidualnych pasjonatów). Na terenie naszego miasta ten projekt ma swoją nazwę „Kosmos widziany z Łodzi”.

Celem działania naszej stacji jest rejestracja cząstek elementarnych, które powstają w atmosferze, gdy do naszej Ziemi dotrze wysokoenergetyczna cząstka „z Kosmosu”. Taka wysokoenergetyczna cząstka jest w stanie wyprodukować gigantyczną kaskadę cząstek wtórnych obejmującą swoim zasięgiem ogromne obszary całej Ziemi. Liczymy wówczas na jednoczesną rejestrację strumienia cząstek w wielu stacjach rozmieszczonych daleko od siebie. Warto dodać o jakich energiach cząstek kosmicznych mówimy: jest to rząd 10²⁰ eV czyli 10 milionów razy więcej niż cząstki w laboratorium LHC w CERN.

Z kolei rejestracja takich cząstek stanowi doświadczalny przyczynek do budowania i weryfikacji wielu hipotez naukowych, np. dotyczących struktury czasoprzestrzeni lub dotyczących ciemnej materii. Okazuję się również, że niejako „przy okazji” możemy uzyskać niezwykłe czułe narzędzie do wczesnego wykrywania trzęsień ziemi.

Grupa uczniów z klas 1 LO wykonała na podstawie tych materiałów kilka plakatów o promieniowaniu kosmicznym. Plakaty będą wystawione na korytarzu w szkole.

Linki do szerszych publikacji:

• Film prof. Tadeusza Wibiga o projekcie „Kosmos widziany z Łodzi” https://www.credo-maze.org/credo-maze
• 120 odcinek programu „Astronarium” https://www.youtube.com/watch?v=QV6ZbbbV6rY (a w nim oprócz opowieści o promieniowaniu kosmicznym jest również opis wykorzystania osobistego smartfona jako detektora cząstek promieniowania kosmicznego)
• Czasopismo URANIA nr 1/2024 str 38.